دغدغه اصلاح

بسیاری از متفکران اعم از الهیدانان، فیلسوفان، روان شناسان و جامعه شناسان در مورد شرایط فردی یا جمعی انسان ها به تامل می پردازند. از نظر این گروه شرایط موجود بشریت، مناسب نیست و باید دست به تغییراتی زد تا کمبودهای موجود مرتفع شود. این مسئله از این روست که هیچ متفکری شرایط موجود را بهترین حالت نمی داند و همیشه سعی می کند تا راهی برای بهبود شرایط موجود ترسیم کند. فارغ از اینکه هر کدام از متفکرین بسته به اینکه به کدام یک از گروه های فوق تعلق خاطر دارند و نیز اصول فکری و نظریشان چیست، راه حلی ارائه می کنند، به نظر می رسد مطلب مهمی در این بین وجود دارد که نباید به هیچ وجه مورد غفلت واقع شود.

وقتی در مورد انسان سخن می گوییم و می خواهیم برای درد  انسان  درمانی بیابیم، باید به ویژگی های انسان توجه داشته باشیم. انسان ها ماشین های اندیشه نگار نیستند تا صرفا نظریه های مختلف را به آنها عرضه کنیم و سپس توقع داشته باشیم تا زندگی بهتری داشته باشند. انسان ها ربات نیستند تا دستورالعمل های مختلفی که مربوط به هنجارهای صنفی یا به طور کلی اجتماعی است را ابلاغ کنیم و از آنها توقع داشته باشیم که مطابق آنها رفتار کنند.

انسان ها بسیار پیچیده تر از آن هستند که بتوان آنها را تنها از یک زاویه نگریست. انسان ها موجوداتی آمیخته از عقل و احساس اند، افرادی که حتی اگر هم ژست عقل گرایی بگیرند، در بن تصمیم گیری هایشان، ردپای احساس به خوبی دیده می شود. جالب تر آن است که همین عقل و احساس آنها نیز در بستر جامعه ای که در آن زندگی می کنند شکل گرفته است، اینکه چه چیزی برایشان معقول باشد و یا اینکه نسبت به چه چیزی حس خوبی داشته باشند. ابعاد فردی و اجتماعی انسان ها بسیار پیچیده است و پیچیده تر آن است که هر انسانی برای خود جهانی دارد و بر طبق الگویی عمل می کند، الگویی که معمولا برای خودش هم شناخته شده نیست.

افرادی که سعی دارند طرحی برای تغییر وضعیت فعلی انسان ارائه کنند، باید به ویژگی های انسان ها توجه کنند، به اینکه موجودی که سعی در ایجاد تغییر در او دارند، چه ویژگی هایی دارد. اما بسیاری از اوقات، این مسئله مورد توجه قرار نمی گیرد و بسیاری از امور در قالب بخش نامه های اداری یا امر و نهی های خشک دینی، مطرح می شود. اسفناک تر آن است که متفکرینی که دغدغه اصلاح دارند نیز تنها به ارائه نظریه ای بسنده می کنند و به مخاطبین نظریه ی خویش و پذیرش نظریه از سوی آنها، کمتر توجه دارند.