پوچی، ایمان و روایت معنادار از زندگی

 پوچی، ایمان و روایت معنادار از زندگی

 

در این مقاله سعی کرده ام سه تقریر از پوچی را صورت بندی کنم. این تقریرها برگرفته از اندیشه فیلسوفانی چون نیگل، کامو، استیس، شوپنهاور و نیچه است. سپس با بحث از معنای زندگی به مثابه روایت زندگی، سعی کرده ام  راهی برای عبور از بحران پوچی بیابم. از نظر من، روایت عنصر لازم برای معناداری است و ایمان دینی می تواند به یافتن روایتی معنادار از زندگی کمک کند. با توجه به امکان روایت های متنوع در مورد زندگی، مسئله داوری میان روایت های مختلف، بخش دیگری از این مقاله است. سعی کرده ام ملاک اولیه ای در این زمینه مطرح کنم. 

تمام آنچه در این مقاله طرح شده است، به مثابه طرح بحث است و فضا برای طرح دیدگاه های انتقادی گشوده است. امیدوارم از نظرات خوانندگان گرامی مقاله بهره مند شوم.

این مقاله در شماره اخیر مجله Religious inquiries منتشر شده است.

لینک مقاله:

 

🔗 ri.urd.ac.ir/article_183642.html

درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی

کتاب «درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی» منتشر شد.

برای مشاهده فهرست کتاب به این آدرس مراجعه کنید.

نگاهی به کتاب «اخلاق اصالت»

«اخلاق اصالت» یکی از آثار مهم چارلز تیلور فیلسوف تاثیرگذار معاصر است که به تازگی به فارسی ترجمه شده است. دغدغه زیست اصیل یکی از ویژگی­های دوران متأخر فرهنگ غرب است. این ویژگی در حدود شصت سال اخیر چنان گسترش یافته است که تیلور در کتاب گرانسنگ عصر سکولار[1] دوره متأخر فرهنگ غرب را «عصر اصالت»[2] نام می­گذارد. علی­رغم پیشینه قابل توجه ایده­آل اصالت در ایده­پردازی­های متفکران پیش از تیلور،[3] ابعاد مختلفی از این مسأله همچنان به نحو شایسته مورد بررسی قرار نگرفته است. تیلور در کتاب اخلاق اصالت، سعی می­کند زوایای این مسأله را بررسی کند و استلزامات زیست اصیل و نیز مبانی نظری­ای را که این نحوه از زیستن بر آنها مبتنی است، بکاود. به­طور مشخص، تیلور در این کتاب به سه مسأله اساسی می­پردازد:

فردگرایی، عقل ابزاری و آزادی.

در این بررسی، تیلور موضع انتقادی خود را حفظ می­کند و سعی می­کند نکات مثبت و منفی وضعیت فعلی را از نظر دور ندارد. از نگاه او، ما با وضعیت مطلوب فاصله بسیاری داریم و گام­های بسیاری باید برای رسیدن به وضعیت مطلوب برداشته شود. او از سویی منتقد نسبی‌گرایی در اخلاق اصالت است و معتقد است که در فضای این اخلاق، افق‌های اهمیت از بین می‌رود و هیچ چیز مهمی غیر از انتخاب خود فرد باقی نمی‌ماند و این به معنای از بین رفتن اخلاق است. از سوی دیگر، معتقد است که در ایده‌آل اصالت درک مهمی از ذات انسان نهفته است که با در نظر گرفتن ملاحظاتی –چون سرشت گفتگویی بشر- می‌تواند انسان را به سوی یک زیست غنی‌تر هدایت کند.

نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که دغدغه زندگی اصیل تنها در مرزهای جغرافیایی غرب باقی نمانده است و حضور این ایده در کشورهای دیگری مانند کشور ما، به نحو چشمگیری افزایش یافته است. امروزه می­توان ردپای ایده­آل اصالت را در میان نظرپردازی­های متفکران، توصیه­های روانشناسی و مشاوره، فیلم­ها و رمان­ها و... به­روشنی مشاهده کرد. توصیه­هایی چون «بر اساس فهم خودتان زندگی کنید.» یا «از قلبت پیروی کن!»، «مهم خواست توست و نه قضاوت دیگران» نمونه­هایی از رشد چنین تفکری است.

علاوه بر موضوع مهم این کتاب، نویسنده کتاب نیز فیلسوف برجسته­ایست که به­خوبی زوایای مختلف این بحث را کاویده است. چارلز تیلور یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان فعلی جهان است که در موضوعات مختلف ایده­پردازی کرده است. در میان آثار او، بررسی هویت انسان مدرن، شکل­گیری مدرنیته، وضعیت ایمان در عصر جدید و ساختارهای مطلوب سیاسی-اجتماعی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است[4].

این کتاب توسط وحید سهرابی فر (پژوهشگر دین و فلسفه و نویسنده کتاب «زندگی زمینی و راز آسمانی: چارلز تیلور و پیامدهای مدرنیته برای دین و معنویت») ترجمه شده است و در اردیبهشت 1402 توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده است.

 

---

[1]. Taylor, C. (2007). A Secular Age. Cambridge: Harvard University Press.

این کتاب تحت عنوان عصر سکولار با ترجمه علیرضا پاک­نژاد توسط نشر روزگار نو منتشر شده است.

[2]. Age of authenticity.

[3].  برای آگاهی از این پیشینه، مطالعه این مدخل پیشنهاد می­شود:

Varga, S., & Guignon, C. (2014) September. Authenticity The Stanford Encyclopedia of Philosophy: http://plato.stanford.edu/entries/authenticity.

همچنین کتاب «در جستجوی اصالت» از چارلز گیان، ترجمه آرش محمد اولی، نشر ققنوس

[4] متن فوق از مقدمه کتاب انتخاب شده است.

سخنرانی چارلز تیلور با عنوان «نقش معنابخش دین در عصر سکولار»

یکشنبه 10 بهمن 1400، چارلز تیلور در انجمن علمی دین پژوهی ایران سخنرانی خواهد کرد. برای آشنایی با آثار و اندیشه های تیلور می توانید به پرونده تیلور در کانال بیکرانگی مراجعه کنید.

برای شرکت در جلسه سخنرانی می توانید از طریق این لینک (با انتخاب گزینه مهمان) وارد شوید.

 

 

 

آغاز به کار انجمن علمی دین پژوهی ایران

انجمن علمی دین پژوهی ایران با هدف بسط و تعمیق دانش دین پژوهی در ایران فعالیت های علمی خود را آغاز کرد. این انجمن با تشکیل هیئت موسس و به تصویب رساندن اساسنامه، موفق به کسب موافقت اصولی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شد. پس از این مرحله با انتشار فراخوان عمومی و جذب عضو، در اردیبهشت ماه سال جاری اقدام به برگزاری مجمع عمومی انجمن کرد و در این مجمع، هیئت مدیره انجمن با رای اعضا انتخاب شدند. بر اساس رای اعضای انجمن این افراد به عنوان اعضای هیئت مدیره انتخاب شدند:

مرتضی کریمی نیا، قدرت الله قربانی، نعیمه پورمحمدی، زرین مناجاتی، نرجس ابوالقاسمی، مریم حقی، وحید سهرابی فر

در نخستین جلسه هیئت مدیره، بر اساس نظر اعضا آقای وحید سهرابی فر به عنوان رئیس انجمن، آقای قدرت الله قربانی به عنوان نائب رئیس، خانم نرجس ابوالقاسمی به عنوان مسئول امور مالی و خانم مریم حقی به عنوان دبیر انجمن انتخاب شدند.

در نخستین برنامه، پنج سخنرانی ناظر به ساحت های مختلف دین پژوهی توسط این انجمن ارائه خواهد شد. اطلاعات این نشست ها در پوستر قابل مشاهده است. انجمن دین پژوهی از تمام صاحب نظران، اساتید، پژوهشگران و دانشجویان دعوت می کند تا با مشارکت خود در برنامه های انجمن به شکوفایی و بالندگی این نهال نوپا کمک کنند و از این رهگذر زمینه را برای رشد و گسترش هرچه بیشتر دانش دین پژوهی در ایران فراهم کنند.

[e-mail]

 

برنامه سوره با موضوع: قرآن و مسائل وجودی انسان

دین پژوهی چیست و چرا مهم است؟

 

با راه اندازی کانال «بیکرانگی» در سایت آپارات، از این پس برخی از سخنرانی ها، گفتگوهای علمی و نیز درسگفتارها را در این سایت بارگذاری خواهم کرد.

 

در سخنرانی «دین پژوهی چیست و چرا مهم است؟» به معرفی رشته جدید دین پژوهی و اهمیت آن پرداخته ام. دلایل رشد چنین نگرش هایی و ضرورت به کار بردن آنها را مورد بررسی قرار داده ام و در نهایت نقدی نسبت به آن مطرح کرده ام.

 

 

این ویدئو را می توانید در این لینک مشاهده کنید.

زندگی زمینی و راز آسمانی: چارلز تیلور و پیامدهای مدرنیته برای دین و معنویت

«زندگی زمینی و راز آسمانی» سرانجام به نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رسید. این کتاب توسط انتشارات نگاه معاصر (راهروی پنجم، پلاک 15) منتشر شده است.

این اثر محصول چند سال پژوهش و مطالعه است و پیش از این در جشنوارۀ پایان‌نامۀ سال کشور به عنوان اثر شایستۀ تقدیر شناخته شده است.

کتاب به بررسی دیدگاه چارلز تیلور (یکی از مهمترین فیلسوفان زندۀ دنیا) در باب پیامدهای مدرنیته برای دین و معنویت می‌پردازد و از چهار فصل تشکیل شده است:

🔹 فصل اول به مرور ادبیات بحث دین و مدرنیته پرداخته و نظریاتی چون «سکولاریزاسیون» و «بازگشت امر قدسی» را گزارش کرده است.

🔹فصل دوم دیدگاه چارلز تیلور را شرح می‌دهد. این بخش در واقع به بررسی چگونگی شکل‌گیری هویت انسان مدرن در پنج قرن اخیر اختصاص دارد و در آن گزارش مختصری از اثر گران‌سنگ تیلور «عصر سکولار» ارائه شده است. سپس، اصطلاحات و تحلیل‌های چارلز تیلور مطرح شده است. نگاه ممتاز و متفاوت تیلور به مدرنیته و دین، راه جدیدی را در تقابل دین و مدرنیته می‌گشاید.

🔹 فصل سوم پیامدهای مدرنیته برای دین و نیز پیامدهای آن برای معنویت را بیان می‌کند. در این فصل تحولات متاخر در زمینۀ دین و معنویت، از نگاه تیلور مورد بررسی قرار گرفته است.

🔹 فصل چهارم ارزیابی و سنجش دیدگاه تیلور است. در این فصل پیامدهای ذکر شده برای دین و معنویت به طور انتقادی بررسی می‌شود و در پایان، نقاط قوت و ضعف نظریۀ تیلور مورد بحث قرار می گیرد. نگارنده معتقد است دیدگاه چارلز تیلور، از ظرفیت بالایی برای کمک به مسئلۀ دین و مدرنیته در کشورمان برخوردار است. 

 مطالعۀ این کتاب به تمام متخصصان و علاقه‌مندان بحث دین و مدرنیته پیشنهاد می شود.

انسان مدرن و متن مقدس: بررسی چالش‌ها با تأکید بر نمونه‌های هنری

کرسی نظریه پردازی در نقد الهیات عبدالکریم سروش

در این جلسه به بررسی انتقادی دین شناسی دکتر عبدالکریم سروش خواهیم پرداخت. نظریه پرداز جناب دکتر فنائی است و جناب دکتر موسوی و بنده نیز نظرات خودمان را در این زمینه عرضه خواهیم کرد.

 نقد دکتر فنائی، دارای دقت ها و نکات جذابی است. حضور در این جلسه به علاقه مندان بحث دین و تجدد پیشنهاد می شود.

ورود برای عموم آزاد و رایگان است.